G-20 New Delhi Summit 2023: G20 ही नवी दिल्ली शिखर परिषद G20 (ग्रुप ऑफ ट्वेंटी) ची अठरावी बैठक आहे, हि शिखर परिषद 9 ते 10 सप्टेंबर 2023 दरम्यान आयोजित केली आहे. हे भारत मंडपम आंतरराष्ट्रीय प्रदर्शन-कन्व्हेन्शन सेंटर, प्रगती मैदान, नवी दिल्ली येथे होत आहे. भारतामध्ये तसेच दक्षिण आशियामध्ये आयोजित करण्यात आलेली ही पहिली G20 नवी दिल्ली शिखर परिषद भारताचे पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्या अध्यक्षतेखाली संपन्न होणार आहे..
भारताच्या अध्यक्षपदाची सुरुवात 1 डिसेंबर 2022 रोजी झाली, 2023 च्या तिसऱ्या तिमाहीत शिखर परिषदेपर्यंत असणार आहे. या अध्यक्षपदच्या हस्तांतर समारंभ आयोजित करण्यात आला, ज्यामध्ये G20 अध्यक्षपद इंडोनेशियाचे अध्यक्ष जोको विडोडो यांच्याकडून भारतीय पंतप्रधान मोदी यांच्याकडे हस्तांतरित करण्यात आले. बाली शिखर मध्ये इंडोनेशियाने 2022 मध्ये अध्यक्षपद भूषवले होते .
G-20 New Delhi Summit 2023 ची पार्श्वभूमी:
मूलतः, भारताने 2021 मध्ये G20 आणि 2022 मध्ये इटली या शिखर परिषदेचे यजमानपद भूषवायचे होते. अर्जेंटिना येथे 2018 G20 ब्युनोस आयर्स शिखर परिषदेत पंतप्रधान नरेंद्र मोदी म्हणाले की त्यांनी इटलीला 2021 मध्ये शिखर परिषदेचे आयोजन करण्याची विनंती केली होती आणि भारताला 2022 मध्ये ते आयोजित करण्याची परवानगी दिली होती. भारताच्या स्वातंत्र्याच्या 75 व्या वर्षाच्या निमित्ताने. द्विपक्षीय संबंधांना गती मिळाल्याने इटलीने 2022 मध्ये भारताला G20 शिखर परिषदेचे यजमानपद भूषवण्यास सहमती दर्शवली.
तथापि, इंडोनेशियाचे परराष्ट्र मंत्री रेटनो मार्सुडी यांनी केलेल्या विनंतीनंतर, भारताने इंडोनेशियासोबत G20 च्या अध्यक्षपदाची देवाणघेवाण केली कारण इंडोनेशिया 2023 मध्ये दक्षिणपूर्व आशियाई राष्ट्रांच्या संघटनेचे (ASEAN) अध्यक्षपदही भूषवणार आहे.
G20 ची सुरुवात ही 1997-98 च्या आर्थिक संकटानंतर 1999 मध्ये ग्रुप ऑफ ट्वेंटी किंवा G 20 ही झाली. तेव्हा जागतिक अर्थव्यवस्था आणि वित्तसंबंधित मुद्द्यांवर चर्चा करण्यासाठी सर्वात महत्त्वाच्या औद्योगिक आणि विकसनशील अर्थव्यवस्थांचे अर्थमंत्री आणि केंद्रीय बँक प्रमुखांसाठी हा अनौपचारिक मंच होता.
G-20 New Delhi Summit 2023 G20 ची रूपरेषा प्राधान्यक्रम पुढीप्रमाणे:
G20 भारताने 2023 मध्ये G20 संवादासाठी सहा अजेंडा प्राधान्यक्रम मांडला आहे.
- हरित विकास, हवामान वित्त आणि जीवन
- प्रवेगक, सर्वसमावेशक आणि लवचिक वाढ
- SDGs वर प्रगतीचा वेग वाढवणे
- तांत्रिक परिवर्तन आणि डिजिटल सार्वजनिक पायाभूत सुविधा
- 21 व्या शतकासाठी बहुपक्षीय संस्था
- महिलांच्या नेतृत्वाखालील विकास
26 ऑगस्ट, 2023 रोजी एका मुलाखतीत पंतप्रधान मोदी यांनी भारताच्या अध्यक्षपदी G20 देशांच्या विकसित होत असलेल्या अजेंडाबद्दल आशावाद व्यक्त केला, जो मानव-केंद्रित विकास दृष्टिकोनाकडे वळला जो जागतिक दक्षिणेच्या चिंतेशी सुसंगत आहे, ज्यामध्ये हवामान बदल, कर्ज पुनर्रचना यांचा समावेश आहे. G20 च्या कॉमन फ्रेमवर्क फॉर डेट, आणि जागतिक क्रिप्टोकरन्सीच्या नियमनाच्या धोरणाद्वारे.
G20 मध्ये कोण कोण सदस्य पाहा पुढीलप्रमाणे:
1.अर्जेंटिना
2.ऑस्ट्रेलिया
3.ब्राझील
4.कॅनडा
5.चीन
6.फ्रान्स
7.जर्मनी
8.भारत
9.इंडोनेशिया
10.इटली
11.जपान
12.कोरिया प्रजासत्ताक
13.मेक्सिको
14.रशिया
15.सौदी अरेबिया
16.दक्षिण आफ्रिका
17.तुर्की
18.युनायटेड किंगडम
19.अमेरिका
20.युरोपियन युनियन